نارین قلعه نایین اصفهان
نارین قلعه که آن را نارنج قلعه نیز می‌نامند، قلعه‌ای باستانی در شهر کویری نایین استان اصفهان است. این قلعه در مرکز بافت تاریخی نایین و میان محله‌های قدیمی این شهر به نام‌های باب المسجد، کلوان و نوآباد قرار گرفته است. این قلعه از مهم‌ترین بناهای شهر نایین است که گفته می‌شود قدمت آن به دوره‌ی پارتیان یا دوران ساسانیان بازمی‌گردد. این قلعه، قدیمی‌ترین بنای تاریخی نایین است و پس از مناره‌ی مسجد جامع این شهر، با ۴۰ متر ارتفاع، بلندترین بنای قدیمی شهر محسوب می‌شود. در گذشته حتی از این قلعه به‌عنوان دژ کهن یا کهن دژ استفاده می‌شد.
در مورد کاربرد این قلعه چند نظریه وجود دارد و کاربرد دقیق آن کاملا مشخص نیست. برخی می‌گویند این قلعه قبل از اسلام به عنوان آتشگاه مورد استفاده قرار می‌گرفت و برای اثبات حرف خود به کتاب «اصطخری» استناد می‌کنند. وی در کتاب خود نوشته است که ۵۰۰۰ قلعه در شهرها و کوه‌های پارس وجود دارد و به آتشکده‌ای در بالای نارین قلعه اشاره می‌کند. چون در اطراف قلعه خندقی حفر شده است. برخی با این استدلال ادعا می‌کنند که نارین قلعه یا یک دژ نظامی بوده یا مرکز اداری و نظامی شهر بوده است. عده‌ای نیز می‌گویند این قلعه حاکم نشین بود. ولی آنچه که در مورد نارین قلعه‌ها در مناطق شهرهای کویری و مرکزی ایران وجود دارد هسته‌ی اولیه‌ی شهری تاریخی است. معمولا در بخش مرکزی شهر بخش حاکم نشین و آتشکده در آن مکان واقع شده بوده است. این نمونه در نارین قلعه‌ی میبد و یا در ارگ بم و سایر شهر-قلعه‌های ایران به چشم می‌خورد.
| نام | نارین قلعه نایین |
| محل قرارگیری | نایین، استان اصفهان |
| نوع جاذبه | فرهنگی، دژ تاریخی |
| تاریخ ثبت ملی | 4 آبان 1365 |
| نام های دیگر | نارنج قلعه، دژ نایین |
| قدمت | دوره اشکانیان و ساسانیان |
| کاربرد | آتشکده، مرکز اداری و نظامی شهر |
| سوغات شهر نایین | عبای نایین، قالی نایین، کپچو، پسته، زعفران |
